مرکز پزشکی، آموزشی و درمانی  آیت الله طالقانی

 دکتر مهرشاد پورسعید متخصص پزشکی ورزشی ، دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در گفتگو با روابط عمومی بیمارستان در مورد دستگاه Body Composition یا آنالایزر ترکیب، نحوه ارزیابی، اهمئیت و کاربرد در مدیریت درمان اظهار داشتند: دستگاه Body Composition یا آنالایزر ترکیب بدن وسیله‌ای است که برای اندازه‌گیری و تحلیل ترکیب بدن انسان استفاده می‌شود.

 

 این دستگاه با روش‌های مختلف معمولاً (Bioelectrical Impedance Analysis - BIA) می‌تواند، ارزیابی دقیق ترکیب بدن، یکی از روش‌های نوین و مؤثر در پایش وضعیت جسمانی افراد است که فراتر از عدد ساده‌ای مانند وزن یا (BMI) عمل می‌کند. به همین منظور، بیمارستان آیت الله طالقانی اقدام به بهره‌گیری از دستگاه بادی آنالایزر  (body composition)در بخش پزشکی ورزشی نموده است.

 

این دستگاه با استفاده از فناوری تحلیل مقاومت بیوالکتریکی (BIA)، ترکیب بدن را به‌طور دقیق آنالیز کرده و اطلاعاتی از جمله:

 

  وزن کلی بدن

درصد و مقدار توده چربی (Body Fat)

 توده بدون چربی(Lean Body Mass) شامل عضلات، استخوان‌ها و آب بدن

 میزان آب بدن (Body Water)  آب درون‌سلولی و برون‌سلولی

 توده عضلانی (Muscle Mass)

توده استخوانی (Bone Mass)

شاخص توده بدنی (BMI) و نسبت دور کمر به باسن (WHR) در برخی مدل‌ها

در برخی دستگاه‌های پیشرفته‌تر: نرخ متابولیسم پایه (BMR) و امتیاز فیتنس

 

کاربردهای پزشکی و سلامت:

 

اندازه‌گیری ترکیب بدن: تفکیک دقیق وزن به بخش‌های مختلف شامل چربی، عضله، آب بدن، مواد معدنی و پروتئین.

ارزیابی وضعیت چاقی: تعیین درصد چربی بدن (Body Fat Percentage)، شاخص توده بدنی (BMI)و چربی احشایی.

پیگیری روند درمان: بررسی تغییرات بدن در طول رژیم غذایی، تمرینات ورزشی یا درمان‌های پزشکی.

ارزیابی وضعیت تغذیه‌ای بیماران: مخصوصاً در بیماران مبتلا به سوءتغذیه، بیماری‌های کلیوی، دیابت یا مشکلات متابولیک.

 

کاربردهای ورزشی و تناسب اندام:

 

پایش رشد عضلانی: تشخیص میزان عضله در اندام‌های مختلف (دست‌ها، پاها و تنه).

برنامه‌ریزی ورزشی: کمک به مربیان برای طراحی برنامه تمرینی بر اساس ترکیب بدن ورزشکار.

اندازه‌گیری تغییرات بدن: بررسی میزان چربی‌سوزی یا عضله‌سازی در طول زمان.

 

کاربردهای کلینیکی و بیمارستانی:

 

مدیریت بیماران دیابتی و قلبی: به‌ویژه برای پایش چربی احشایی و ریسک‌های متابولیک.

ارزیابی وضعیت بیماران کلیوی: برای تشخیص میزان آب اضافی (Edema )و تنظیم دیالیز.

کمک به توانبخشی: پیگیری تغییرات عضلانی در بیماران پس از آسیب‌دیدگی یا جراحی.

 

سایر کاربردها:

 

غربالگری سلامت در سازمان‌ها و مدارس.

ابزار تحقیقاتی در دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی برای مطالعات مرتبط با سلامت، تغذیه و ورزش

 

افرادی که می‌توانند استفاده کنند:

 

ورزشکاران (برای بررسی تغییرات عضله و چربی در طول تمرین).

افراد عادی (برای پایش وضعیت سلامت، کاهش یا افزایش وزن).

بیماران در روند درمان (مثلاً دیابتی‌ها یا کسانی که رژیم درمانی دارند).

متخصصان تغذیه و مربیان ورزشی برای ارزیابی وضعیت مراجعین.

 

افرادی که باید با احتیاط یا ممنوعیت استفاده کنند:

 

خانم‌های باردار (به دلیل عبور جریان الکتریکی بسیار ضعیف، ایمنی کاملاً قطعی اثبات نشده است).

افراد دارای دستگاه ضربان‌ساز قلب (Pacemaker) یا هرگونه پروتز الکترونیکی/فلزی حساس.

کودکانی که در سن رشد هستند (نتایج ممکن است دقت کافی نداشته باشد).

افرادی که به شدت دچار کم‌آبی بدن یا ورم شدید هستند (ممکن است نتایج دقیق نباشد).

 

در کل، این دستگاه ایمن است، چون از جریان الکتریکی بسیار ضعیفی استفاده می‌کند، اما برای گروه‌های خاص (مثل بارداری یا بیماران قلبی با دستگاه‌های الکترونیکی) توصیه نمی‌شود

 

پیشنهاد برای کادر درمان:

 

با توجه به فشار کاری بالا و اهمیت سلامت جسمی کارکنان، پیشنهاد می‌شود کادر درمان محترم با مراجعه به بخش پزشکی ورزشی بیمارستان، از خدمات پایش ترکیب بدن بهره‌مند شوند. این ارزیابی می‌تواند راهگشای طراحی برنامه تمرینی، تغذیه‌ای و حتی مدیریت استرس فیزیکی در محیط کار باشد.

 

همچنین بررسی وضعیت عضلانی و متابولیکی بدن، به‌ویژه در افراد با زمینه فشار خون بالا، می‌تواند اطلاعات ارزشمندی برای پیشگیری، کنترل و حمایت دارویی دقیق‌تر فراهم آورد.