مرکز پزشکی، آموزشی و درمانی  آیت الله طالقانی

دکتر سید رضا فاطمی فوق تخصص گوارش و کبد بالغین ، استاد گروه گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، در گفتگو با روابط عمومی بیمارستان آیت الله طالقانی اظهار داشت : سرطان معده یکی از شایعترین سرطانهای دستگاه گوارش در انسان هست و طبق آمار سازمان بهداشت جهانی بعد از سرطان ریه ، سرطان معده مهمترین علت مرگ و میر در اثر تومورها در انسان می باشد.

 

بدخیمی های گوارش فوقانی مثل تومور مری و معده در کشورهای شرقی جهان از شیوع بالایی برخوردار هستند.

 

در حالی که در کشور چین شیوع در سطح جامعه بالاتر از 100 نفر در صد هزار نفر جمعیت است ، در ایران این شیوع حدود 14 الی 15 در صد هزار نفر می باشد، و تومور معده جزء شایع ترین سرطانهای گوارش در ایران است.

 

بر عکس در کشورهای غربی از جمله امریکا و اروپای شمالی آمار نسبت به کشورهای شرقی خیلی کمتر می باشد.

 

عوامل بسیاری از جمله عوامل محیطی و ژنتیکی در ایجاد سرطان معده در انسان نقش دارند، در بین این عوامل التهاب معده که تحت عنوان گاستریت های مزمن نامیده میشود،  در طول مدت باعث ایجاد تغییرات  در بافت طبیعی معده می شوند، که باعث شروع و پیش زمینه ایجاد سرطان معده در آینده هست.

 

یکی از عوامل بسیار مهم در ایجاد سرطان معده میکروب هلیکو باکتر پیلوری که علت اصلی ایجاد زخم معده و اثنی عشر در کنار اسید معده است، اما در برخی افراد با داشتن زمینه ژنتیکی خاص و پاسخ ایمنی بدن می تواند باعث ایجاد تغییرات شدید در سطح معده شود که به ایجاد سرطان معده در افراد منجر میشود.

 

مواد غذایی هم از عوامل پیش زمینه ایجاد سرطان گوارش بخصوص سرطان معده هستند، مواد غذایی حاوی نیترات بالا درگوشت و فرآورده های گوشتی و غیره و همچنین نمک بالای مواد غذایی با تبدیل شدن به مواد مضر در داخل معده باعث ایجاد آسیب های شدید به مخاط معده می شوند و زمینه را برای ایجاد سرطان معده فراهم می کند.

از عوامل دیگر ایجاد سرطان معده سابقه گذشته از عمل جراحی روی معده است به طوری که بعد از 15 الی 20 سال از گذشت این جراحی در محل عمل جراحی احتمال ایجاد بدخیمی وجود دارد .

 

وجود پولیپ های مخاطی در معده بخصوص از نوع آدنوماتوز از پیش زمینه های دیگر ایجاد سرطان معده در افراد می باشد.

 

از طرفی در بعضی از خانواده ها شیوع سرطان معده به صورت فامیلی و ارثی دیده می شود، در صورتی که در یک خانواده بیش از 2 الی 3 عضو درجه اول مبتلا به سرطان معده یا خصوصا از نوع خاص آن باشد، احتمال ردپای ژنتیکی سرطان در آن خانواده بیشتر است و باید از نظر ژنتیکی مورد توجه قرار گیرد.

 

مهمترین و شایعترین علائم ایجاد سرطان معده درد و کاهش وزن و بی اشتهایی پیشرونده است.

هر چند متاسفانه در مراحل ابتدایی تومور معده ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد و یا تنها به صورت یک سوء هاضمه خودنمایی کند.

 

درد  در بیشتر مواقع در مراحل اولیه گنگ و خفیف و در بالای شکم حس می شود و به تدریج در مراحل پیشرفته به صورت درد شدید و برنده که به پشت انتشار دارد خود را نشان می دهد.

 

کاهش وزن و لاغری اکثرا به علت وجود توده معده و عدم اتساع و باز شدن معده بعد از غذا خوردن و بی اشتهایی شدید ایجاد می شود و همچنین مصرف زیاد انرژی و مواد غذایی توسط تومور با عث لاغری و ضعف می گردد.

 

از طرفی تومورهای معده اکثرا به صورت کم خونی ، فقر آهن خود را نشان می دهد و خونریزی واضح به صورت استفراغ خونی و دفع خون سیاه در کمتر از 20 درصد مواقع دیده می شود.

 

غدد لنفاوی بزرگ شده در ناحیه اطراف ناف در زیر بغل و بالای ترقوه سمت چپ در مراحل پیشرفته تومور دیده می شوند .

در مرحله پیشرفته که تومور به حفره شکم و کبد تهاجم می کند بیمار با زردی و بزرگی کبد و تورم شکمی مراجعه می کند ، که تقریبا در این مرحله تومور خیلی پیشرفته هست و کار زیادی برای بیمار نمی توان کرد.

 

متاسفانه اکثر موارد تومور معده در مراحل پیشرفته تشخیص داده می شوند، و این به علت این است که در مراحل اولیه تنها علاءم به صورت درد خفیف و گنگ و سوء هاضمه است و متاسفانه بیماران این را به حساب یک بیماری خفیف معده می گذارند، و بررسی خوب انجام نمی شود .

 

بنابراین بخصوص در افراد میانسال به بالا مراجعه و بررسی دقیق و به موقع منجربه تشخیص و درمان قطعی برای این ضایعه کشنده می شود .

بهترین روش تشخیص در سرطان معده در مراحل اولیه با  انجام دادن آندوسکوپی فوقانی قابل درمان می باشد.

 

درصورتی که تومور محدود به مخاط و زیر مخاط سطحی باشد تومور قابل برداشت با آندوسکوپ می باشد.

تومور های پیشرفته که به لایه های عمقی نفوذ می کنند و غدد لنفاوی ناحیه ای را درگیر می کند، باید ابتدا تحت شیمی درمانی قرار بگیرند، و بعد عمل جراحی برداشتن تومور معده انجام شود.

 

بیمارانی که دارای ضایعات پیش بدخیمی در معده هستند، یا افراد درجه اول آنها که مبتلا به سرطان معده بوده اند باید سالانه تحت آندوسکوپی و بررسی قرار گیرند، و در غیر اینصورت در حضور هلیکوباکتر هرسه سال آندوسکوپی انجام شود.