مرکز پزشکی، آموزشی و درمانی  آیت الله طالقانی

قسمت دوم گفتگو روابط عمومی بیمارستان آیت الله طالقانی با دکتر مجید ولی زاده فوق تخصص غدد درون ریز و متابولیسم ، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ایشان اظهار داشت: 

 

عوامل خطرساز ابتلا به دیابت نوع 2:

خطر ابتلا به دیابت در موارد زیر بیشتر است:

1. افرادیکه سن بالاتر از 45 سال دارند.
2. افرادیکه سن بیشتر  از 35 سال بعلاوه یکی از موارد زیر را دارند:

1. • چاقی

1. • کم تحرکی

1. • سابقه قند خون غیر طبیعی طی آزمایشات قبلی   
   • چربی خون غیر طبیعی بویژه تری گلیسرید بیش از 250 میلی گرم در دسی لیتر

1. • ابتلا به پر فشاری خون (فشارخون بالاتر از 90/140)

1. • سابقه ابتلا به دیابت بارداری ( در خانمها)

1. • ابتلا یکی از بستگان درجه اول (پدر، مادر ، فرزندان و...) به دیابت نوع 2

1. • سابقه ابتلا به بیماری تخمدانهای پلی کیستیک

عوامل خطر ساز ابتلا به دیابت بارداری:

در طی بارداری افراد زیر خطر بیشتری برای ابتلا به دیابت حین حاملگی  دارند:

الف) خانمهایی که سن آنها بهنگام باردار شدن بیش از 25 سال است. با توجه به افزایش سن ازدواج در جامعه و باالطبع افزایش سن بارداری، بسیاری از کسانی که باردار می شوند در معرض این خطر قرار می گیرند؛ ولی خوشبختانه سن یک عامل خطر ضعیف است؛ یعنی اکثر کسانیکه در سن بالای 25 سالگی باردار می شوند؛ دچار این بیماری نمی شوند.

ب) اضافه وزن و چاقی

ج) سابقه قوی ابتلا به دیابت نوع 2 در خانواده: به این معنی که بیش از یکی از اعضا درجه اول خانواده مبتلا به دیابت نوع 2 باشند.

د) سابقه دیابت بارداری در حاملگی قبلی

ه) سابقه ابتلا به تخمدان پلی کیستیک

• تمام کسانیکه دارای عوامل خطرساز فوق هستند در اولین مراجعه حین بارداری یا بین هفته های 24 تا 28 بارداری، بسته به نظر پزشک معالج، بایستی از نظر دیابت بارداری بررسی شوند.

 

نحوه شناسائی بیماری (روشهای تشخیصی):

 

الف) اندازه گیری قند خون ناشتا

تشخیص دیابت بسیار آسان و با گرفتن مقدار کمی خون پس از حداقل 8 ساعت ناشتائی و اندازه گیری قند آن می باشد. باید توجه داشت که مصرف آب در طول ناشتائی بلامانع است. اگر قند خون شما در وضعیت ناشتا کمتر از 100 میلی گرم در دسی لیتر باشد؛ نتیجه آزمایش شما طبیعی است ونباید نگران باشید ولی اگر قند خون شما بین 100 تا 126 میلی گرم در دسی لیتر باشد؛ در آینده در خطر ابتلا به دیابت هستید. قند خون ناشتای بیش از 126 میلی گرم در دسی لیتر، در حداقل دو نوبت، نشانه ابتلا به دیابت است.

 استفاده از دستگاههای سنجش قند خون ( گلوکومتر) برای اثبات تشخیص دیابت توصیه نمی شود زیرا دقت اندازه گیری قند خون، حتی توسط دقیق ترین این  دستگاهها، کمتر از اندازه گیری آزمایشگاهی می باشد.

 

ب) اندازه گیری قند خون بطور  اتفاقی:

در کسانیکه دارای علائم بالا بودن قند خون هستند (پرنوشی، پرادراری، دفع مکرر ادرار در طول شب، کاهش وزن)؛ قند خون بالاتر از 200 میلی گرم در دسی لیتر در یک نمونه خون بدون توجه به زمان مصرف غذا، نشان دهنده ابتلا به دیابت می باشد.

 

ج) آزمایش خوراکی تحمل قند:

در موارد خاصی ممکنست قند خون 2 ساعت پس از مصرف شربت قندی حاوی 75 گرم گلوکز اندازه گیری شود. البته تشخیص دیابت در زمان بارداری کمی متفاوت است و با مصرف شربت قندی حاوی 50-100 گرم گلوکز و نمونه گیری خون در طی چند نوبت برای سنجش قند خون انجام می شود.

 

د) اندازه گیری HbA1c :

قند خون هر فرد در طول شبانه روز، همچنین در روزهای مختلف، نوسان دارد و ثابت نیست. اندازه گیری میزان پروتئینی به نام  HbA1c (هموگلوبینِ اِیْ وانْ سی) در خون هر فرد، وضعیت قند خون وی را طی 3 ماه اخیر نشان می دهد. به 

این آزمایش، "معدل قند خون"  نیز گفته می شود. به تازه گی از این آزمایش برای تشخیص دیابت نیز استفاده می شود. مورد استفاده اصلی این آزمایش در کسانیکه تشخیص دیابت در آنها اثبات شده، برای تعیین وضعیت کنترل قند خون در ماه های اخیر می باشد. میزان مطلوب این آزمایش، با توجه به کیت مورد استفاده در آزمایشگاههای مختلف، متفاوت است؛ ولی معمولاً مقادیر کمتر از 7 الی 5/7 درصد، مطلوب در نظر گرفته می شود.

 

روشهای کنترل قند خون:

پس از تشخیص دیابت، نوبت به کنترل یا درمان آن می رسد. اما ابتدا باید به دو نکته توجه داشت:

1. دیابت را نمی توان از بدن ریشه کن کرد؛ ولی با کنترل قند خون در حد مناسب، می توان از آسیبهای ناشی از آن جلوگیری کرد یا آنها را به حداقل رساند. حد مطلوب قند خون ناشتا معمولاً بین 90 تا 130 میلی گرم در دسی لیتر می باشد. البته این مقدار بر اساس سن و وضع بیمار در افراد مختلف، متفاوت است؛ ولی باید توجه داشت بدون علامت بودن، بمعنی کنترل مطلوب قند خون نمی باشد. میزان مطلوب قندخون 2 ساعت پس از غذا کمتر از 180 میلی گرم بر دسی لیتر است. در مورد معدل قند خون مطلوب هم که در قسمت قبل صحبت شد .
2. بسیاری از بیماران مبتلا به دیابت، بویژه نوع 2 آن، دچار پرفشاری خون و اختلالات چربیهای خون می باشند که کنترل آنها نیز در کنار کنترل قند خون بسیار مهم است و  از ابتلا به عوارض دیابت، از جمله عوارض قلبی، کلیوی و چشمی بیماری پیشگیری می کند.
3. استفاده از دخانیات بویژه سیگار خطر ابتلا به عوارض دیابت از جمله عوارض قلبی، چشمی و کلیوی بیماری را شدیدا افزایش می دهد؛ لذا ترک سیگار در بیماران دیابتی بمراتب مهمتر از سایر افراد است.

 

 

در قسمت سوم  این گفتگو در ارتباط با دیابت روشهای غیر داروئی،افزایش فعالیت بدنی و ... بحث می شود.