مرکز پزشکی، آموزشی و درمانی  آیت الله طالقانی

دکتر نفیسه فقیه متخصص زنان و فلوشیپ انکولوژی زنان ، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در گفتگو با روابط عمومی بیمارستان آیت الله طالقانی بیان کرد: ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) یک ویروس شایع است که می‌تواند باعث بیماری‌هایی از جمله زگیل‌های تناسلی و برخی انواع سرطان‌ها، مانند سرطان دهانه رحم، مقعد، و گلو شود. واکسن اچ پی وی برای پیشگیری از عفونت‌های ناشی از سویه‌های پرخطر این ویروس طراحی شده است. این واکسن‌ها از پروتئین‌های پوسته ویروس (بدون DNA ویروسی) ساخته شده‌اند و نمی‌توانند باعث عفونت شوند. بر اساس اطلاعات به‌روز تا سال 2025، واکسن‌های اچ پی وی نقش مهمی در کاهش بار بیماری‌های مرتبط با این ویروس ایفا کرده‌اند.

 

انواع واکسن اچ پی وی

سه نوع اصلی واکسن اچ پی وی در دسترس هستند که هر کدام سویه‌های خاصی از ویروس را هدف قرار می‌دهند:

• گارداسیل (Gardasil): محافظت در برابر سویه‌های 6، 11، 16 و 18. این واکسن برای پیشگیری از زگیل‌های تناسلی و سرطان‌های مرتبط با اچ پی وی استفاده می‌شود.
• گارداسیل 9 (Gardasil 9): نسخه پیشرفته‌تر گارداسیل که علیه 9 سویه (6، 11، 16، 18، 31، 33، 45، 52 و 58) محافظت ایجاد می‌کند و پوشش گسترده‌تری دارد.
• سرواریکس (Cervarix): تمرکز بر سویه‌های 16 و 18 که عمدتاً با سرطان دهانه رحم مرتبط هستند. این واکسن کمتر برای زگیل‌های تناسلی استفاده می‌شود.

گرداسیل 9 به دلیل پوشش گسترده‌تر، پرکاربردترین واکسن در بسیاری از کشورها است.

 

افراد مناسب برای تزریق واکسن اچ پی وی

واکسن اچ پی وی برای گروه‌های زیر توصیه می‌شود:

• کودکان و نوجوانان: افراد در سنین 9 تا 15 سال، قبل از شروع فعالیت جنسی، بهترین گروه برای دریافت واکسن هستند، زیرا اثربخشی واکسن در این گروه بالاتر است.
• بزرگسالان جوان: افراد تا سن 45 سال می‌توانند واکسن را دریافت کنند، اگرچه اثربخشی در افرادی که قبلاً در معرض ویروس قرار گرفته‌اند ممکن است کمتر باشد.
• افراد با سیستم ایمنی ضعیف: مانند افراد مبتلا به HIV یا کسانی که پیوند عضو انجام داده‌اند، ممکن است نیاز به برنامه‌های واکسیناسیون خاص داشته باشند.
• هر دو جنس: واکسن برای زنان و مردان توصیه می‌شود، زیرا اچ پی وی می‌تواند در هر دو جنس باعث سرطان و زگیل تناسلی شود.

تصمیم‌گیری برای افراد بالای 45 سال باید با مشاوره پزشک و بر اساس سابقه سلامت و مواجهه با ویروس انجام شود.

 

سن انجام واکسیناسیون اچ پی وی

• سن ایده‌آل: سازمان بهداشت جهانی و مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) توصیه می‌کنند واکسیناسیون در سنین 11 تا 12 سال انجام شود، اما می‌توان آن را از 9 سالگی شروع کرد.
• بزرگسالان: در اکتبر 2018، سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) استفاده از گرداسیل 9 را تا سن 45 سال تأیید کرد. با این حال، اثربخشی واکسن در افرادی که قبلاً در معرض ویروس بوده‌اند ممکن است کاهش یابد.
• واکسیناسیون دیرهنگام: برای افراد بالای 45 سال، تصمیم‌گیری باید فردی باشد و با پزشک مشورت شود.
•  

عوارض واکسن اچ پی وی

واکسن‌های اچ پی وی به طور کلی ایمن هستند، اما ممکن است عوارض جانبی خفیفی داشته باشند:

• عوارض شایع: درد، قرمزی یا تورم در محل تزریق، سردرد، تب خفیف، خستگی یا درد عضلانی.
• عوارض نادر: واکنش‌های آلرژیک شدید (آنافیلاکسی) بسیار نادر هستند و معمولاً در محیط‌های پزشکی قابل مدیریت‌اند.
• شایعات نادرست: هیچ شواهد علمی معتبری وجود ندارد که واکسن اچ پی وی باعث ناباروری، بیماری‌های خودایمنی یا عوارض عصبی جدی شود. مطالعات گسترده ایمنی واکسن را تأیید کرده‌اند.

مانیتورینگ مداوم عوارض توسط سازمان‌های بهداشتی جهانی انجام می‌شود و واکسن‌ها تحت نظارت دقیق قرار دارند.

 

نحوه انجام واکسیناسیون اچ پی وی

• تعداد دوزها:
• افراد 9 تا 14 سال: معمولاً 2 دوز با فاصله 6 تا 12 ماه.
• افراد 15 سال به بالا: 3 دوز در یک دوره 6 ماهه (0، 1-2، و 6 ماه).
• روش تزریق: واکسن به صورت عضلانی، معمولاً در بازو یا ران، تزریق می‌شود.
• محل دریافت: واکسن در مراکز بهداشتی، کلینیک‌ها، یا مطب‌های پزشکی در دسترس است. در برخی کشورها، برنامه‌های واکسیناسیون ملی برای گروه‌های سنی خاص ارائه می‌شود.
• نکات مهم:
• نیازی به آزمایش اچ پی وی قبل از واکسیناسیون نیست.
• واکسن برای افرادی که قبلاً در معرض ویروس بوده‌اند نیز می‌تواند مفید باشد، اما اثربخشی آن ممکن است کمتر باشد.
• تکمیل دوره دوزها برای حداکثر محافظت ضروری است.
•  

نتیجه‌گیری

واکسن اچ پی وی یک ابزار مؤثر و ایمن برای پیشگیری از بیماری‌های مرتبط با ویروس پاپیلومای انسانی، از جمله سرطان‌ها و زگیل‌های تناسلی است. با توجه به دسترسی به انواع پیشرفته‌تر مانند گارداسیل 9، پوشش گسترده‌تری در برابر سویه‌های پرخطر فراهم شده است. واکسیناسیون در سنین پایین و قبل از مواجهه با ویروس بیشترین اثربخشی را دارد، اما بزرگسالان نیز می‌توانند از آن بهره‌مند شوند. مشاوره با پزشک برای تصمیم‌گیری در مورد زمان و ضرورت واکسیناسیون توصیه می‌شود.