مرکز پزشکی، آموزشی و درمانی  آیت الله طالقانی

دکتر مهسا مهری، فوق تخصص نوزادان ،در گفتگو با روابط عمومی بیمارستان آیت الله طالقانی اظهار داشت: در دوران شیردهی، چند نکته کلیدی وجود دارد که هم به سلامت مادر و هم به رشد سالم نوزاد کمک می‌کند:

 

۱. شروع زودهنگام شیردهی

بهترین کار این است که شیردهی در ساعت اول بعد از تولد شروع شود، حتی اگر شیر هنوز آغوز باشد.

آغوز (شیر زرد و غلیظ اولیه) سرشار از پادتن‌ها و مواد ایمنی است.

 

۲. دفعات و مدت شیردهی

در ۶ ماه اول، شیر مادر منحصراً کافی است (بدون آب یا غذای دیگر، مگر به تجویز پزشک).

شیردهی باید بر حسب تقاضای نوزاد انجام شود (هر زمان که علائم گرسنگی مثل مکیدن دست، بی‌قراری یا جست‌وجوی پستان را نشان داد).

معمولاً نوزاد در روزهای اول ۸ تا ۱۲ بار در ۲۴ ساعت شیر می‌خورد.

 

۳. وضعیت صحیح شیردهی

شکم نوزاد روبه‌روی شکم مادر باشد، بدن در یک خط (گردن، پشت و لگن در راستا).

دهان نوزاد بخش زیادی از هاله‌ی پستان را بگیرد، نه فقط نوک پستان.

صدای بلع آرام باید شنیده شود، و درد نوک پستان نباید وجود داشته باشد.

 

۴. تغذیه و سلامت مادر

نوشیدن مایعات کافی (آب، شیر، سوپ) و رژیم غذایی متعادل با پروتئین، سبزیجات و میوه‌ها.

مصرف مکمل‌ها (مثل آهن یا ویتامین D) در صورت توصیه پزشک.

اجتناب از سیگار، الکل و مصرف داروهای بدون مشورت پزشک.

 

۵. مراقبت از سینه‌ها

در صورت پر شدن بیش از حد پستان، قبل از شیردهی کمی شیر را بدوشید تا نوزاد راحت‌تر بگیرد.

بعد از شیردهی، اجازه دهید نوک پستان خشک شود و از کرم‌های مخصوص یا کمی شیر مادر برای مرطوب کردن آن استفاده کنید.

در صورت ترک خوردن یا درد نوک پستان، معمولاً مشکل از وضعیت شیردهی است و باید اصلاح شود.

 

۶. پایش رشد نوزاد

افزایش وزن، تعداد پوشک خیس (حداقل ۶ عدد در روز بعد از روز پنجم)، و شادابی نوزاد نشان‌دهنده کافی بودن شیر است.

مراجعه منظم به پزشک اطفال برای بررسی رشد و دریافت واکسن‌ها ضروری است.

 

۷. بازگشت به کار یا ذخیره شیر

شیر مادر را می‌توان دوشید و در فریزر خانگی (۴ ماه) یا فریزرصنعتی (9 ماه) نگهداری کرد.

ظرف‌ها باید استریل باشند و تاریخ دوشیدن روی بسته نوشته شود.

 

8. مزایای شیر مادر

تأمین تمام نیازهای تغذیه‌ای و ایمنی نوزاد تا ۶ ماه اول.

کاهش خطر عفونت‌ها، آلرژی و بیماری‌های مزمن در آینده.

کمک به بازگشت سریع‌تر رحم به حالت طبیعی و کاهش خطر برخی سرطان‌ها در مادر.

 

نکات مهم در شیردهی مادر PKU:

در نوزادانی که PKU دارند، بدن قادر به تجزیهٔ کامل اسیدآمینهٔ فنیل‌آلانین نیست. فنیل‌آلانین بیش از حد می‌تواند باعث آسیب مغزی شود، اما این ماده به طور طبیعی در پروتئین‌های غذایی (از جمله شیر مادر) وجود دارد.

 

1. فنیل‌آلانین موجود در شیر مادر طبیعی است
2. شیر مادر حاوی مقدار معمولی فنیل‌آلانین است (مانند شیر سایر افراد).
3. خطر برای نوزاد نیست، مگر اینکه نوزاد هم مبتلا به PKU باشد.
4. مادر باید رژیم غذایی کم‌فنیل‌آلانین داشته باشد
5. اگر نوزاد هم مبتلا به PKU باشد:

در این صورت، نوزاد نمی‌تواند فقط از شیر مادر استفاده کند چون شیر مادر حاوی فنیل‌آلانین است.

 

معمولاً در این شرایط:

از فرمولای مخصوص فاقد فنیل‌آلانین + مقدار کنترل‌شده‌ای شیر مادر استفاده می‌شود.

 

میزان شیر مادر با تست‌های مکرر فنیل‌آلانین خون نوزاد تنظیم می‌شود.

 

برای مدیریت بیماری PUK:

تغذیه با شیر مادر (که حاوی فنیل‌آلانین است) معمولاً به صورت محدود ادامه پیدا می‌کند.

مقدار شیر مادر و شیر خشک مخصوص فاقد فنیل‌آلانین، با توجه به سطح فنیل‌آلانین خون نوزاد، تنظیم می‌شود.

سطح فنیل‌آلانین با تست‌های مکرر خون (گاهی هر چند روز یک‌بار در ماه‌های اول) پایش می‌گردد.

پزشک و کارشناس تغذیه بر اساس نتیجهٔ هر تست، مقدار مجاز شیر مادر را تغییر می‌دهند تا هم رشد نوزاد تضمین شود و هم سطح فنیل‌آلانین در محدودهٔ ایمن باقی بماند.