مرکز پزشکی، آموزشی و درمانی  آیت الله طالقانی

شعار روز جهانی نوزادان نارس در سال ۲۰۲۵، «برای نوزادان نارس یک شروع قوی و آینده‌ای امیدوارکننده فراهم کنید» تعیین شده است. این انتخاب استراتژیک با کمپین گسترده‌ و فراگیر سازمان بهداشت جهانی به مناسبت روز جهانی سلامت تحت عنوان «آغازی سالم، آینده‌ای امیدبخش» همسو است.

 

به گزارش گروه ترجمه دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، به نقل از سازمان بهداشت جهانی روز جهانی نوزادان نارس  (World Prematurity Day)، که هر سال در تاریخ ۱۷ نوامبر گرامی داشته می‌شود، یک حرکت جهانی حیاتی و نمادی قدرتمند برای جلب توجه جامعه بین‌المللی به یکی از بزرگترین چالش‌های سلامت جهانی در دوران نوزادی است: تولد زودرس.

 

این روز نه تنها به منظور افزایش آگاهی درباره پیامدها و چالش‌های پیچیده ناشی از تولد زودرس و تاثیرات آن بر نوزادان، خانواده‌ها و سیستم‌های بهداشتی طراحی شده است، بلکه به عنوان یک سکوی پرتاب برای حمایت عملی از ارایه مراقبت‌های باکیفیت و تخصصی برای نوزادان نارس عمل می‌کند.

 

تولد زودرس یا تولد نوزاد قبل از هفته ۳۷ بارداری، یکی از معضلات اصلی سلامت مادران و نوزادان است. نوزادان نارس اغلب با چالش‌های پزشکی متعددی روبه‌رو هستند، از جمله نارسایی‌های تنفسی، مشکلات گوارشی، عفونت‌ها و تأخیرهای رشدی و تکاملی.

 

این روز بر اهمیت محوری بهبود نرخ بقای این کودکان آسیب‌پذیر و ارتقای کیفیت زندگی آن‌ها پس از تولد تاکید دارد. هدف نهایی، اطمینان از این است که نوزادان نارس، با وجود شروع دشوار زندگی، فرصت رشد و شکوفایی کامل را داشته باشند.

 

موضوع محوری سال ۲۰۲۵: برای نوزادان نارس یک شروع قوی و آینده‌ای امیدوارکننده فراهم کنید

 

شعار روز جهانی نوزادان نارس در سال ۲۰۲۵، «برای نوزادان نارس یک شروع قوی و آینده‌ای امیدوارکننده فراهم کنید» تعیین شده است. این انتخاب استراتژیک با کمپین گسترده‌ و فراگیر سازمان بهداشت جهانی به مناسبت روز جهانی سلامت تحت عنوان «آغازی سالم، آینده‌ای امیدبخش» همسو است.

 

این شعار دو مولفه اساسی را برجسته می‌کند:

1. شروع قوی:  تاکید بر اقدامات فوری و مداخلات به موقع در دوره نوزادی، به ویژه در ساعات و روزهای اولیه پس از تولد نارس. این شامل تضمین محیطی حمایتی، تغذیه مناسب (مانند شیر مادر) و درمان‌های پزشکی تخصصی در واحدهای مراقبت ویژه نوزادان (NICU) است. یک شروع قوی، سنگ بنای توسعه عصبی و جسمی بلندمدت کودک است.
2. آینده‌ای امیدبخش:  این بخش بر این باور اساسی استوار است که هر کودکی، صرف نظر از زمان تولدش، سزاوار یک شانس عادلانه برای دستیابی به پتانسیل کامل خود در زندگی است. سرمایه‌گذاری در مراقبت‌های نوزادان نارس امروز، تضمین‌کننده کاهش بار بیماری‌ها، افزایش بهره‌وری نیروی کار و ساختن جوامع سالم‌تر در آینده است.

 

تمرکز بر این موضوع، نیازمند یک رویکرد چند بخشی است که شامل ارتقای سیاست‌های بهداشتی، بهبود زیرساخت‌های بیمارستانی و توانمندسازی خانواده‌ها برای مراقبت مداوم پس از ترخیص می‌شود.

 

آمار و اهمیت جهانی: گستره چالش تولد زودرس

 

تولد زودرس نه تنها یک نگرانی فردی است، بلکه یک بحران سلامت عمومی با ابعاد جهانی محسوب می‌شود که نیازمند توجه فوری سیاست‌گذاران است. آمارهای جهانی نشان‌دهنده شدت این مشکل است:

 

علت اصلی مرگ و میر پری‌ناتال و نوزادی

مرگ نوزادان با آمار 2.7 میلیون مورد فوت در سال، 45 درصد مرگ و میر کودکان زیر 5 سال را شامل می‌شود. بر اساس این گزارش 2.6 میلیون نوزاد در سه ماه آخر بارداری و 303 هزار مرگ مادرزادی در سال رخ می‌دهد.

این آمار، ضرورت سرمایه‌گذاری در مراقبت‌های قبل از بارداری، حین زایمان و مراقبت‌های ویژه نوزادان را دوچندان می‌کند.

 

بار منطقه‌ای و عدم توازن جهانی

تأثیر تولد زودرس در مناطق مختلف جهان نابرابر است. برای مثال، در مناطقی که سیستم‌های بهداشتی ضعیف‌تری دارند، بار این مشکل به شدت سنگین‌تر است:

• منطقه مدیترانه شرقی (EMRO): این منطقه به طور خاص تحت فشار قرار دارد. در این منطقه، تولد زودرس عامل بیش از یک پنجم (۲۲.۸ درصد) از کل مرگ و میرهای کودکان زیر ۵ سال است. این رقم نشان‌دهنده نیاز مبرم به بهبود استانداردهای مراقبت است.
• نرخ بروز:  به طور متوسط، حدود ۱۱ درصد از نوزادان در منطقه مدیترانه شرقی نارس متولد می‌شوند، که این نرخ بالاتر از میانگین‌های جهانی در کشورهای توسعه‌یافته است.

 

عوامل تشدیدکننده بحران

شرایط دشوار ژئوپلیتیک و اقتصادی کنونی، چالش تولد زودرس را در بسیاری از کشورهای آسیب‌پذیر به شدت افزایش داده است:

• جنگ‌ها و بحران‌های انسانی باعث تخریب زیرساخت‌های بهداشتی، دسترسی محدود به زایمان ایمن و افزایش استرس مادران شده که همگی ریسک زایمان زودرس را بالا می‌برد.
• کمبود مواد مغذی حیاتی در دوران بارداری مانند اسید فولیک، آهن و ویتامین D یکی از عوامل پیش‌بینی‌کننده قوی برای تولد زودرس است.
• فقدان سیستم‌های کارآمد برای ارجاع مادران پرخطر به مراکز تخصصی و مراقبت‌های پیش از تولد، منجر به زایمان‌های غیرمنتظره و با کیفیت پایین مراقبتی می‌شود.
• کمبود پرستاران متخصص نوزادان، متخصصان نوزادان (نئوناتولوژیست‌ها) و ماماها در خط مقدم، توانایی مراکز درمانی برای مدیریت موفقیت‌آمیز موارد پیچیده نوزادان نارس را به شدت محدود می‌کند.

 

اقدامات و تعهدات کلیدی سازمان‌های جهانی

 

۱. طرح اقدام هر نوزاد  (Every Newborn Action Plan - ENAP)

ENAP  چارچوب جهانی برای بهبود نتایج نوزادان، به ویژه نوزادان نارس و دارای وزن کم هنگام تولد  (LBW)، فراهم می‌کند. این طرح بر تقویت شواهد و اجرای مداخلات کلیدی تمرکز دارد.

 

۲. ترویج مراقبت مادر کانگورویی  (Kangaroo Mother Care - KMC)

در همسویی با روز جهانی نوزادان نارس، سازمان جهانی بهداشت بر اهمیت و اثربخشی «مراقبت مادر کانگورویی»  (KMC)  تاکید دارد. یک استراتژی مراقبتی مبتنی بر شواهد است که شامل تماس پوست به پوست مداوم بین مادر و نوزاد، تغذیه انحصاری با شیر مادر و حمایت از خانواده است.

 

مزایای اثبات‌شده  KMC

• تنظیم حرارتی بهتر
• افزایش وزن‌گیری
• بهبود شیردهی و کاهش عفونت
• ارتقای پیوند عاطفی

 

تجدید تعهد برای آینده‌ای سالم‌تر

روز جهانی نوزادان نارس به عنوان یک فراخوان قدرتمند برای اقدام عمل می‌کند. در این روز، ضروری است که تمامی کنشگران کلیدی در حوزه سلامت جهانی، تعهدات خود را برای ایجاد تغییرات ملموس تجدید کنند.

سرمایه‌گذاری در «آغازهای سالم» امروز، به معنای تضمین »آینده‌های امیدوارکننده» برای نسل‌های فرداست. اطمینان از اینکه هر نوزاد نارس به پتانسیل کامل خود دست یابد، نه تنها یک وظیفه اخلاقی است، بلکه یک سرمایه‌گذاری هوشمندانه در سرمایه انسانی جوامع ما محسوب می‌شود.